Dobre samopoczucie a sukces zawodowy
share
Istnieje wiele opracowań dotyczących dobrego samopoczucia i tego, co na nie wpływa. Badania naukowe sugerują, że sukces w wybranym obszarze sprawia, że czujemy się szczęśliwi. Udane małżeństwo, dobre zarobki czy zdrowie są kojarzone z wysokim poziomem zadowolenia, które jest związane z kolei z naszym poczuciem szczęścia. Jednak kiedy bliżej przyjrzymy się wynikom badań okazuje się, że te zależności nie są ani liniowe, ani oczywiste.
Dobre samopoczucie (well-being) jest definiowane jako stan, w którym doświadczamy pozytywnych emocji, takich jak zadowolenie, radość, szczęście, częściej niż negatywnych, takich jak smutek, lęk czy złość. W naszym artykule będziemy używać zamiennie pojęć „dobre samopoczucie”, „zadowolenie” oraz „poczucie szczęścia” właśnie jako określenia opisujące doświadczanie pozytywnych emocji.
Na przykład „bycie mężem” ma większy wpływ na nasze samopoczucie, niż „bycie żoną”, czyli małżeństwo wpływa na nasze samopoczucie pozytywnie… ale tylko u mężczyzn. Z pieniędzmi jest podobnie. Wśród bardzo bogatych osób wpływ dochodów na poczucie szczęścia jest bardzo niewielki. Pieniądze „dają szczęście” tylko mniej zamożnym osobom. Próbowano nawet ustalić, gdzie znajduje się ta granica za którą pieniądze już nie wpływają na nasze samopoczucie.
Danny Kahneman i Angus Deaton w swoich badaniach rozróżnili satysfakcję z życia i dobre samopoczucie związane z odczuwaniem pozytywnych emocji. Podczas gdy satysfakcja z życia dodatnio koreluje z poziomem dochodów, to pozytywne emocjonalne samopoczucie przestaje mieć związek z dochodami po osiągnięciu progu około 75 000 USD rocznie. Korelacja oczywiście nie pokazuje relacji przyczynowo-skutkowej, ale pokazuje współzależności. Czyli im więcej zarabiamy, tym większa jest nasza satysfakcja z życia. Wysokość zarobków wpływa jednak na nasze emocje tylko do pewnego momentu.
Jak w takim razie wygląda związek między pracą a poczuciem szczęścia? Co wpływa na co? Co jest przyczyną, a co skutkiem? Czy sukces zawodowy i pieniądze wpływają na nasze samopoczucie?
Czym jest sukces? W skrócie definiujemy go, jako osiąganie celów uznanych przez nasze otoczenie za wartościowe. Stąd pojawia się pytanie - czy szczęśliwi ludzie są bardziej skuteczni w osiąganiu celów, które prowadzą do poczucia sukcesu?
Niektórzy badacze sugerują odwrotną zależność. Ich zdaniem to nie osiągnięcie sukcesu prowadzi do szczęścia, to szczęśliwi ludzie częściej osiągają sukces zawodowy, więcej zarabiają i mają szczęśliwe małżeństwa.
Jak rozpoznać szczęśliwe osoby? To osoby, które często doświadczają pozytywnych emocji, takich jak radość, ciekawość, satysfakcja i rzadko negatywnych emocji, takich jak smutek, niepokój i złość.
Co właściwie oznacza bycie szczęśliwym w pracy?
Pozytywne emocje są powiązane z większym poczuciem pewności siebie, optymizmem oraz przekonaniem o własnej skuteczności, czyli wiarą w to, że poradzimy sobie w każdej, nawet trudnej, sytuacji. Będąc w dobrym nastroju mamy większą skłonność do pozytywnego odbierania innych osób i pozytywnego interpretowania ich zachowania. Kiedy jesteśmy w dobrym nastroju inaczej przetwarzamy też informacje. Mamy wtedy tendencję do wyszukiwania i skupiania się na tych dobrych. Pozytywny afekt powoduje również, że sytuacje w pracy, które są dla nas niejednoznaczne, interpretujemy na swoją korzyść.
Kiedy jesteśmy pozytywnie nastawieni, jesteśmy bardziej aktywni i częściej angażujemy się w akcje prospołeczne. Lepiej dbamy o swoje zdrowie fizyczne, efektywniej radzimy sobie ze stresem, jesteśmy bardziej elastyczni i kreatywni. Poczucie szczęścia jest połączone z poczuciem „flow”, czyli stanem, w którym czujemy się w pełni zaangażowani w wykonywane zadanie. Pozytywne emocje sprawiają, że jesteśmy bardziej skłonni podejmować działania lub nowe wyzwania.
Dlaczego poczucie szczęścia może wpływać na osiąganie sukcesu w różnych dziedzinach naszego życia, w tym zawodowego?
Pozytywne emocje sprawiają, że ludzie myślą i działają w sposób, który wzmacnia już posiadane zasoby oraz prowadzi do osiągania wyznaczonych celów. Pozytywne emocje są dla naszego mózgu pewnego rodzaju nagrodą i dają informację, że nasze działania są skuteczne i powinniśmy je powtórzyć.
Pozytywne emocje budują też inny klimat naszej pracy. Sprawiają, że czujemy się mniej napięci i zestresowani, zadania i obowiązki wykonujemy chętniej, obciążenie pracą nie powoduje takiego stresu i wyzwania w pracy są dla nas łatwiejsze.
Osiągnięcie sukcesu sprawia, że czujemy się szczęśliwi, ale też będąc szczęśliwymi częściej podejmujemy działania, dzięki którym osiągamy sukces.
To czy mamy skłonność do koncentrowania się na pozytywnych, czy raczej negatywnych informacjach z otaczającego świata, zależy od czynników biologicznych (np. chemii mózgu), społecznych (np. wychowanie) i środowiskowych (np. miejsce pracy). Naukowcy są jednak przekonani, że pozytywnego nastawienia można się nauczyć. Wymaga to systematycznego treningu, ale jest możliwe.
Badania pokazują, że osoby o wyższym poziomie dobrego samopoczucia osiągają lepsze wyniki w pracy i lepiej sobie radzą z zadaniami menadżerskimi. Częściej realizują strategiczne cele organizacji oraz rzadziej odczuwają wypalenie zawodowe. Szczęśliwi ludzie są też bardziej zadowoleni ze swojej pracy. Wydajność w pracy jest w dużo większym stopniu przewidywana przez samopoczucie, niż przez satysfakcję z pracy.
Ważnym wskaźnikiem sukcesu jest wysokość zarobków. Czy szczęśliwi ludzie zarabiają więcej? Badania pokazują korelacyjne zależności między szczęściem a wynagrodzeniem. Ale trudno tu o jednoznaczną odpowiedź, który obszar jest predyktorem: czy szczęście przewiduje przyszłe wysokie zarobki, czy wysokie zarobki przewidują poczucie szczęścia.
Pozytywne emocje związane z wykonywaną pracą oraz poczucie szczęścia są połączone z poczuciem satysfakcji z pracy. Satysfakcja z pracy natomiast jest połączona z zachowaniami pracowników, które wychodzą poza zakres obowiązków, takich jak działania prospołeczne czy pomaganie współpracownikom.
Poczucie szczęścia wpływa też na nasze relacje z innymi. Szczęśliwi ludzie mają więcej znajomych i osób, na których mogą polegać. Pozytywne emocje wpływają nie tylko na ilość, ale również na jakość kontaktów z innymi osobami. Osoby z pozytywnym afektem (pozytywnym sposobem przetwarzania informacji) otrzymują w pracy więcej wsparcia i wymiernej pomocy od współpracowników i przełożonych.
Pozytywne emocje odgrywają też rolę w naszej kondycji psychicznej i fizycznej. Badania, które potwierdzają, że szczęśliwi ludzie deklarują mniej zaburzeń psychicznych, nie są dla nikogo zaskakujące. Im osoby bardziej charakteryzują się pozytywnymi emocjami, tym deklarują mniej symptomów depresji, fobii społecznej czy lęku.
Carrotspot LAB - nasze badania
Na początku pandemii, w kwietniu 2020 roku, przeprowadziliśmy badanie, którego głównym celem było poznanie konsekwencji epidemii COVID-19, w tym psychologicznych aspektów tego doświadczenia. W badaniu wzięło udział 146 osób, a odpowiedzi na pytania uczestnicy udzielali w specjalnie przygotowanym formularzu online. W badaniu między innymi wykorzystaliśmy skale do pomiaru symptomów lęku, depresji, stresu związanego z trudnym wydarzeniem oraz dobrostanu uczestników. Analizując dane pod kątem relacji dobrego samopoczucia z symptomami stresu, lęku i depresji, uzyskaliśmy potwierdzenie opisywanych wyżej zależności.
Pozytywne samopoczucie było negatywnie skorelowane z symptomami stresu traumatycznego, symptomami depresji i symptomami lęku. Co znaczy, że im osoby biorące udział w badaniu uzyskiwały wyższe wyniki na skali dobrego samopoczucia (częściej doświadczały pozytywnych emocji), tym deklarowały mniej symptomów stresu, depresji i lęku. Korelacja oczywiście nie pokazuje związków przyczynowo - skutkowych, jedynie współwystępowanie zmiennych, ale te relacje w dalszej analizie okazały się istotne statystycznie. Czyli dla naszych badanych – dobre samopoczucie pełniło funkcję ochronną przed negatywnymi skutkami pandemii. Sprawdziliśmy również czy bycie w związku wpływa na dobre samopoczucie i pozostałe badane zmienne. To, czy osoba była /nie była obecnie w związku nie miało wpływu na samopoczucie badanych.
Rok później, w kwietniu 2021 roku, przeprowadziliśmy już dużo obszerniejsze badanie na polskich liderach i osobach zarządzających, w którym przyglądaliśmy się wielu obszarom ich funkcjonowania w pracy. Celem tego badania była próba znalezienia odpowiedzi na pytanie, jakie czynniki czy umiejętności pomagają liderom i liderkom w radzeniu sobie z pandemią. Ciekawych odsyłamy do pełnej treści raportu, który dostępny jest również na naszym blogu. Tutaj przedstawiamy nasze wyniki jedynie w kontekście dobrego samopoczucia.
W tym badaniu, podobnie jak w wyżej opisanym, wykorzystaliśmy narzędzie do pomiaru dobrego samopoczucia stworzone przy WHO (Wskaźnik Dobrego Samopoczucia, WHO-5), które sprawdza subiektywne samopoczucie respondentów. Odpowiedzi udzielano na skali od 1 do 6, gdzie 1 – oznacza „nigdy się tak nie czułem”, a 6 – „zawsze się tak czuję”.
Analizując dane pod kątem dobrego samopoczucia uczestników, uzyskaliśmy podobne wyniki, jak w poprzednim naszym badaniu. Tym razem jednak analizowaliśmy również wpływ samopoczucia na zmienne związane z zarządzaniem zespołem i ogólnie pracą. Były to między innymi: zaangażowanie w pracę, wypalenie zawodowe, poczucie liderskiej skuteczności, spostrzegane wsparcie od współpracowników czy przełożonych, radzenie sobie w sytuacji kryzysowej (odporność psychiczna), poczucie osamotnienia na stanowisku lidera/liderki. Pytaliśmy również o wyzwania, z jakimi muszą się mierzyć menedżerowie na swoich stanowiskach, stres związany z pandemią oraz satysfakcję z pracy.
Zaangażowanie w pracę definiowaliśmy w kontekście 3 podskal: wigoru, pochłonięcia przez pracę i oddania pracy.
Wypalenie zawodowe opisuje negatywne emocje związane z wykonywaną pracą, takie jak emocjonalne wyczerpanie, depersonalizacja oraz ocena poczucia osobistych osiągnięć.
Liderska samoskuteczność opisuje przekonanie o posiadaniu umiejętności w zarządzaniu zespołem i składa się z takich wymiarów, jak: kierowanie procesami zmian w zespole, delegowanie obowiązków, budowanie i zarządzanie relacjami interpersonalnymi w zespole, okazywanie samoświadomości i pewności siebie, motywowanie ludzi, osiąganie porozumienia w zespole.
Korelacja dobrostanu z wszystkimi wymienionymi zmiennymi była istotna statystycznie. W przypadku wypalenia zawodowego, poczucia stresu i poczucia osamotnienia zanotowano korelację ujemną. Oznacza to, że im lepsze samopoczucie wśród badanych, tym niższy poziom tych zmiennych. Z kolei im czujemy się lepiej (mamy wyższy poziom dobrostanu), tym deklarujemy wyższe zaangażowanie w pracę, przekonanie o własnej skuteczności, odporność psychiczną, wsparcie społeczne oraz satysfakcję z pracy. Poziom dobrostanu wpływa na wszystkie wymienione zmienne i ten wpływ jest istotny statystycznie.
Podsumowując, wielu badaczy wskazuje na związek między osiąganiem sukcesu zawodowego a poczuciem szczęścia. Sukces sprawia, że czujemy się szczęśliwi, ale istnieje także wiele dowodów na to, że będąc szczęśliwi łatwiej osiągamy sukces. Szczęśliwi ludzie częściej osiągają sukces, po części również dlatego, że posiadają zestaw różnych jakości wspomagających ten proces. Eksponują cechy, które są w zgodzie z tymi, które uznaje się kulturowo i społecznie jako atrybuty, zasoby i umiejętności, które pomagają osiągnąć sukces.
Sposób w jaki postrzegasz spotykające cię wydarzenia w pracy może być pozytywny lub negatywny. W uproszczeniu oczywiście. Tendencja do przyjmowania jednej z tych perspektyw wpływa na naszą interpretację zdarzeń. Osoby, które częściej interpretują wydarzenia w pozytywny sposób, lepiej wykonują swoje zadania i otrzymują wyższe oceny od swoich przełożonych i klientów. Niewątpliwie jednym z powodów dla których szczęśliwi, zadowoleni pracownicy częściej osiągają wysokie wyniki w pracy jest to, że dużo rzadziej podejmują działania, które charakteryzują się unikaniem pracy – absencja, rotacja, wypalenie zawodowe.
Badania, które przeprowadziliśmy w ostatnim roku w Carrotspot LAB, potwierdzają te zależności.
Poczucie szczęścia jest istotnie statystycznie związane z zaangażowaniem w pracę czy wypaleniem zawodowym. Wpływanie na dobrostan pracowników może być zatem skutecznym sposobem podnoszenia zarówno zaangażowania w organizacji, jak i obniżania stresu i poczucia wypalenia, oraz innych obszarów wpływających na funkcjonowanie pracownika w organizacji.
W ramach działań zespołu badawczo-rozwojowego Carrotspot LAB zaprojektowaliśmy wiele funkcjonalności opartych na wynikach badań zewnętrznych i własnych, opisanych w artykule. Wszystko po to, aby Twoja firma mogła funkcjonować jeszcze sprawniej i efektywniej.
